De sociale kater (social hangover)

Het is zondag. Buiten schijnt de zon. Je zou eigenlijk iets moeten ondernemen, maar je bent op. Leeg. Uitgeput. Zelfs die lege koelkast heeft gewoon pech, want boodschappen doen klinkt als teveel gedoe — stel je voor dat je die ene buurvrouw tegenkomt en dan weer moet keuvelen! Bah. Het liefst verdwijn je onder een dekentje op de bank, of gewoon met een goed boek, en doe je verder niets en spreek je verder niemand. Als je dit herkent, dan kan het zomaar zijn dat je een sociale kater hebt, beter bekend als de social hangover. En nee, dit heeft niets te maken met drank, maar alles met mentale en emotionele overbelasting.

Wat is een sociale kater?

Een sociale kater is de mentale en fysieke uitputting die je voelt na een periode vol sociale activiteiten. Het is alsof je batterij helemaal leeg is, zelfs als je écht genoten hebt van het gezelschap van anderen. Misschien merk je dat je na een weekend vol afspraken prikkelbaar bent, je moeilijk kunt concentreren, en je vooral een sterke behoefte hebt aan stilte en tijd voor jezelf.

Jaren geleden, eigenlijk voordat COVID ons aan huis kluisterde, sprak ik regelmatig 3 tot 4 keer per week af met mensen. Lekker sociaal, want ik ben een sociale introvert. Maar ik hield dan bewust, en misschien wel onbewust, de zondag altijd vrij. Want ik wist dat ik minstens een dag nodig had om bij te komen van alles en daarbij moest ik me weer opladen voor de komende week waar ik 32 uur op kantoor zat en er nog een sociaal bijbaantje in het weekend op nahield.

Veel introverten herkennen dit gevoel misschien wel, maar eigenlijk kan het iedereen overkomen. Maar wij introverten verbruiken nu eenmaal meer energie tijdens sociale interacties. Sterker nog, sociale interacties die als stressvol worden ervaren kunnen de cortisol niveaus (het stresshormoon) in het lichaam verhogen, wat dus uiteindelijk leidt tot fysieke vermoeidheid bovenop de emotionele vermoeidheid.

Waarom krijgen we een sociale kater?

Laten we eerlijk zijn: de oorzaak van een sociale kater is eigenlijk heel simpel: het draait allemaal om overbelasting. Net zoals je spieren vermoeid raken na een zware workout, raakt onze geest vermoeid na teveel sociale prikkels.

Sociale interacties kunnen ontzettend veel energie kosten, vooral als je constant "aan" moet staan en er weinig ruimte is om jezelf terug te trekken. Als je dan ook nog weinig tijd hebt om te herstellen, kan het zijn dat je op een gegeven moment tegen die sociale muur aanloopt.

Hier zijn een paar redenen waarom je dat gevoel kunt krijgen:

• Je moet continu prikkels verwerken
  Als je met anderen bent, vooral in een drukke of groepsomgeving, ben je constant bezig met het verwerken van non-verbale signalen, het geluid en de energie van de mensen om je heen filteren, en het juiste gespreksonderwerp vinden. Dat is niet niks en kan mentaal behoorlijk vermoeiend zijn.

• De druk om sociaal te presteren
  Of het nu een werkborrel, een verjaardag of een familiebijeenkomst is, je voelt vaak de druk om sociaal 'aanwezig' te zijn. Misschien maak je je zorgen over wat je moet zeggen of hoe je overkomt. Deze stress kan ook bijdragen aan dat uitgeputte gevoel.

• Een gebrek aan rustmomenten
  In onze drukke samenleving worden rustmomenten vaak als een luxe gezien in plaats van een noodzaak. Maar om echt op te laden, heb je die momenten juist heel hard nodig.

Hoe kun je herstellen van een sociale kater?

Gelukkig zijn er manieren om van een sociale kater af te komen en jezelf weer op te laden. Hier zijn een paar praktische tips die echt kunnen helpen:

Afzondering

Gun jezelf wat alleen-tijd. Dit helpt voor mij altijd het beste. Neem even een pauze van alle sociale drukte. Een rustige wandeling, een goed boek, hersenloos Netflixen of lekker doom-scrollen, kroelen met je kat, of simpelweg even niets doen kan wonderen doen. En voel je vooral niet schuldig over je behoefte aan alleen-tijd; het is echt essentieel om weer op te laden.

Maak je omgeving prikkelarm

Creëer een rustige plek voor jezelf. Zet je telefoon op stil, dim de lichten, en vermijd harde geluiden. Het zijn kleine dingen die een groot verschil kunnen maken.

Oefen mindfulness of meditatie

Door even helemaal in het moment te zijn, zonder afleiding, kun je je geest kalmeren. Een paar minuten ademhalingsoefeningen of een korte meditatie kunnen al helpen om je hoofd leeg te maken. Als je een bad hebt, is dat helemaal de perfecte plek om bij te komen. Neem dan niet je telefoon mee, maar laat de wereld maar even voor wat het is en focus je op jezelf.

Ga lekker sporten

Houd je van sport? Dan kan een lange wandeling maken of even naar de sportschool je helpen om uit je hoofd te komen en je lichaam weer wat energie te geven. De natuur doet sowieso wonderen voor ons herstel. Het vermindert ook stresshormonen en kan je humeur verbeteren, zonder dat je met mensen hoeft te praten. Hello koptelefoon!

Hoe kan je een sociale kater voorkomen?

Voorkomen is beter dan genezen, natuurlijk. Maar hoe voorkom je nou een sociale kater? Is dat überhaupt wel mogelijk in deze drukke wereld? Persoonlijk heb ik de sociale kater gewoon omarmd voor wat het is. Soms ben ik er gewoon even niet. Dat is nu eenmaal hoe het werkt bij (vooral) introverten mensen. En als ik in een sociale bui heel veel afspraken dicht op elkaar heb gepland of als mijn werk vereist dat ik 3 dagen non-stop aansta, dan weet ik dat ik ergens óók tijd zal moeten plannen voor mezelf.

Het belangrijkste is dat je ook leert 'nee' te zeggen als je merkt dat je agenda te vol wordt. Jouw tijd en energie zijn kostbaar, en het is echt helemaal oké om ze te beschermen. Want als je continue je grenzen over blijft gaan, zal dat op de lange termijn alleen maar leiden tot een burn-out en dan is het te laat.

Door jezelf de tijd te geven om op te laden, zorg je niet alleen beter voor jezelf, maar word je uiteindelijk ook een fijner gezelschap voor anderen wanneer je besluit om weer de buitenwereld op te zoeken.

Dus, als je de volgende keer merkt dat je je leeg voelt na een drukke sociale periode, weet je dat je niet de enige bent. Gun jezelf die rust, laad weer op, en het allerbelangrijkste: wees vooral lief voor jezelf.

Voor het laatst gewijzigd op 4 oktober 2024